Brzegi Dolne
Wieś położona w dolinie Strwiąża. Nazwa pochodzi od bereh, czyli brzeg, skraj. Wieś lokowana została w 1532 roku w dobrach królewskich starostwa przemyskiego i wchodziła w skład krainy strwiążskiej.
W 1788 roku przybyli do Brzegów Dolnych koloniści z Niemiec, którzy zamieszkali w części wsi zwanej Siegenthal. Niemcy nie mieli swojej świątyni we wsi, więc należeli do parafii w Bandrowie. Opuścili Brzegi Dolne w roku 1940.
W latach 1945 – 1951 wieś znajdowała się w granicach ZSRR. Przy powrocie tych ziem do Polski ludność miejscowa została wysiedlona. Po zmianie granic miejsce dawnej ludności zajęli głównie przesiedleńcy z Sokalszczyzny.
We wsi znajduje się Szlak Naftowy – jak to z ropą drzewiej bywało z Minimuzeum Kopalnictwa Ropy Naftowej.
Przez Brzegi Dolne przebiega Szlak Kolonizacji Józefińskiej.
Zabytki:
- zapory przeciwczołgowe tzw. „Zęby Smoka”,
- cmentarz ewangelicki,
- cmentarz greckokatolicki,
- cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła, obecnie kościół filialny pw. Matki Bożej Różańcowej.
Cerkiew w Brzegach Dolnych
Pierwsza informacja o cerkwi w Brzegach Dolnych pochodzi z 1532 roku, kolejna z 1565. Następna pojawiła się w dokumentach z 1589 roku.
Obecnie istniejąca drewniana świątynia - dawna cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła - zbudowana została w 1844 roku.
Po wysiedleniu mieszkańców wsi w 1951 roku, cerkiew pełniła funkcję magazynu nawozów, a następnie materiałów budowlanych. W 1973 roku świątynię przejęli wierni rzymskokatoliccy, przemianowując ją na kościół filialny pw. Matki Bożej Różańcowej. Podjęto natychmiast prace remontowe, które polegały na zabezpieczeniu konstrukcji i odnowieniu polichromii.
Świątynia jest orientowana, zewnętrznie dwudzielna, o konstrukcji zrębowej, prezbiterium z dwoma zakrystiami.
Ściany szalowane deskami, dachy kalenicowe, dwuspadowe, podbite blachą. We wnętrzu stropy są płaskie, pokryte - jak i ściany - polichromią figuralną i ornamentalną.
Na zewnątrz cerkwi znajduje się tablica pamiątkowa, umieszczona w 2001 roku w 50. rocznicę przymusowego przesiedlenia do powiatu ustrzyckiego ludności polskiej w ramach Akcji H-T.
Obok cerkwi znajduje się dzwonnica przycerkiewna, murowana, parawanowa, współczesna cerkwi. Na płycie nagrobnej Michała Zubryćkiego, miejscowego proboszcza i badacza Bojkowszczyzny widnieje napis: „Ojciec etnografii ukraińskiej”.
Zęby Smoka
Przy drodze krajowej E 84 w kierunku do granicy państwowej z Ukrainą, przy wejściu na niebieski szlak spacerowy kierujący się na szczyt Orlika w pobliżu szpitala, znajduje się kilkanaście elementów zapory przeciwczołgowej zwanych Zębami Smoka. Zapory zbudowane zostały przez Niemców, broniących się przed nacierającymi od wschodu wojskami radzieckimi. Na nic się zdały. Sowieci ominęli zapory i zdobyli Ustrzyki Dolne.
Tekst: Jacek Łeszega
odkryj nowe miejsca na wypoczynek w Bieszczadach.
