Ustrzyki Dolne

Osada lokowana została w 1509 roku dzięki królowi Zygmuntowi I Staremu, który nadał kniaziostwo w Ustrzykach Dolnych rycerzowi z Węgier Iwonii Janczowiczowi za poniesione zasługi w wojnie bukowińskiej. Osada nazwę swoją zawdzięcza położeniu - ustrik (rus. miejsce zbiegu potoków i rzek). Kniaziostwo przechodziło na następnych właścicieli drogą spadku lub w związku z innymi przyczynami. Ludność osadnicza przybywała z Węgier, z Rusi Halickiej, a także z południa, którymi byli m. in. pasterze wołoscy. W roku 1727 Ustrzyki uzyskały prawa miejskie. Miejscowość rozwijała się dzięki licznym szlakom handlowym: biegnącemu z Krakowa przez Krosno i Sanok do Lwowa, na południe szlakowi pasterskiemu, oraz licznie położonym szlakom lokalnym. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku Ustrzyki Dolne znalazły się w zaborze austriackim, cyrkule sanockim i przeżywały regres gospodarczy aż do uzyskania autonomii przez Galicję w 1867 roku. Wybudowanie strategicznej linii kolejowej z Budapesztu przez przełęcz Łupkowską do Przemyśla i Lwowa przyniosło miastu ożywienie gospodarcze. Powstały tartaki parowe do przetwórstwa drewna, rozpoczęto pod koniec XIX wieku eksploatację ropy naftowej, powstały rafinerie ropy naftowej. Powstała nowa cerkiew greckokatolicka w 1874 roku oraz kościół rzymskokatolicki, zbudowany na początku XX wieku. Budowano nowe domy, wzrastała liczba ludności. Przybywali Żydzi, miasto było wielokulturowe. Niestety, rozwój miasta przerwały działania wojenne I wojny światowej latach 1914 - 1915, kiedy to miasto i okolice ucierpiały w wyniku działań wojsk armii carskiej i austro - węgierskiej. Rok po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu wolności doszło do konfrontacji wojsk polskich i ukraińskich, mających swoje dążenia w wyniku zakończenia działań wojennych. Polacy i Ukraińcy dążyli do utworzenia własnego państwa, lecz każdy na innych zasadach. Polacy zwyciężyli, ale rysa na wzajemnych stosunkach pozostała na wiele lat. W Bieszczady wrócił spokój. Gospodarka na nowo wróciła na właściwy tor. Miasto rozwijało się gospodarczo, zwiększała się liczba ludności, budowano obiekty mieszkalne i małe zakłady przemysłowe. Stan taki trwał do 1939 roku, kiedy to Niemcy napadli na Polskę. W wyniku paktu Ribbentrop - Mołotow Ustrzyki na dwa lata znalazły się w radzieckiej strefie okupacyjnej, aby po napaści Niemiec na ZSRR znaleźć się pod okupacją niemiecką. Okupacja niemiecka była jak wszędzie bardzo uciążliwa dla miejscowej ludności, w wyniku której wszyscy mieszkańcy narodowości żydowskiej zostali wymordowani lub wywiezieni z Ustrzyk do obozów w Zasławiu, Bełżcu i Sobiborze. Miasto opustoszało, ale pozostali mieszkańcy musieli sobie jeszcze radzić z zagrożeniem ze strony UPA. W latach 1945 - 51 Ustrzyki Dolne wraz z okolicznymi miejscowościami należały do ZSRR. Po 15 lutym 1951 roku ponownie wróciły do Polski na mocy umowy „o wymianie odcinków granicznych” pomiędzy Polską a ZSRR. Ustrzyki Dolne wróciły bez dawnej społeczności wysiedlonej wtedy na wschód.

Osiedlili się tutaj przesiedleńcy zza Buga. Powoli miasto i okolice zostawały zagospodarowywane. W latach 70 - tych zbudowano w pobliskiej Ustjanowej Górnej duży kombinat drzewny oraz nowe osiedla mieszkaniowe. Nastąpił dynamiczny rozwój wraz z powstaniem infrastruktury usługowej, służby zdrowia, z obiektami noclegowo - gastronomicznymi i infrastruktury sportowo - rekreacyjnej. Dynamicznie zaczęła rozwijać się turystyka, która obecnie jest motorem napędowym gospodarki miasta i gminy. Istniejące warunki krajobrazowe, usytuowanie, dobrze rozwinięta baza sportowa, rekreacyjna, kulturalna oraz coraz lepiej rozwijająca się infrastruktura turystyczna stawia Ustrzyki Dolne w szeregu jednego z najlepiej rozwiniętych gospodarczo mniejszych miast na Podkarpaciu, a nawet i w Polsce.

Atrakcje i zabytki:
- lokalne Sanktuarium Maryjne, jedna z najstarszych parafii rzymskokatolickich w regionie (1664) na ulicy Jasień; znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur,
- cmentarz komunalny z zabytkową częścią z grobowcem rodziny Lenartowiczów,
- kościół z początku XX wieku, z ikoną Matki Bożej z XVII wieku; znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur,
- dawna cerkiew greckokatolicka na ulicy Strwiążyk, obecnie kościół rzymskokatolicki; znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur,
- greckokatolicka cerkiew (1874) - po II wojnie światowej była używana jak magazyn, dzisiaj ponownie służy pierwotnemu celowi; znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur,
- cmentarz komunalny na ulicy Kopernika z zabytkową częścią,
- synagoga z XIX wieku (obecnie biblioteka); znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - Ziemia Ustrzycka Barwna Kulturowo,
- cmentarz żydowski - znajduje się tam 400 macew z XIX i XX wieku; znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur,
- Muzeum Przyrodnicze Bieszczadzkiego Parku Narodowego; znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur,
- Muzeum Młynarstwa i Wsi; znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur,

- Izba Regionalna Bieszczadzkiego Centrum Turystyki i Promocji w Ustrzykach Dolnych; znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur,
- zachowane fragmenty fosy i wałów obronnnych dworu Ustrzyckich, odnowione przez Bieszczadzkie Centrum Turystyki i Promocji w Ustrzykach Dolnych,
- pomniki przeszłości w mieście, w tym znajdujące się na szlakach turystycznych i dziedzictwa kulturowego.

Sanktuarium Maryjne w Jasieniu

Sanktuarium Matki Bożej Bieszczadzkiej to murowany barokowy, jednonawowy kościół z półkoliście zamkniętym prezbiterium i zakrystią od północy, wybudowany w 1740 roku. Nawa kościoła jest na rzucie prostokąta przykryta dwuspadowym dachem, zwieńczona sześcioboczną wieżyczką z sygnaturą, kryta daszkiem namiotowym.
Obok świątyni znajdują się stare nagrobki. Wewnętrzne ściany świątyni podzielono pilastrami. W środku można podziwiać barokową ambonę z baldachimem w stylu rokokowym z końca XVII wieku, a także zabytkową chrzcielnicę w kształcie łódki z rzeźbą Dzieciątka Jezus i krzyżem, datowaną na połowę XVIII wieku. W ołtarzu głównym znajduje się kopia skradzionego w 1992 roku obrazu Matki Bożej Bieszczadzkiej z Rudek, namalowana przez ukraińskiego artystę Iwana Suchija. 2 lipca 2006 roku została uroczyście koronowana przez ówczesnego metropolitę przemyskiego, ks. abpa Józefa Michalika. Powstanie Sanktuarium Matki Bożej Bieszczadzkiej w Jasieniu związane jest z datą 6 lipca 1968 roku, kiedy to w obecności 15 tysięcy wiernych ks. kard. Karol Wojtyła, ówczesny sufragan archidiecezji krakowskiej, dokonał intronizacji cudownej Ikony Rudeckiej w kościele w Jasieniu. Sanktuarium Maryjne w Jasieniu znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur.

Kościół parafialny pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Ustrzykach Dolnych
Kościół parafialny pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Ustrzykach Dolnych został zbudowany w stylu neogotyckim. Świątynię wznoszono na początku XX wieku według projektu Jana Tarczałowicza. 3 maja 1912 roku ks. bp Józef Sebastian Pelczar dokonał poświęcenia kościoła. Świątynia otrzymała tytuł Matki Bożej Królowej Polski. Kościół bez zasadniczych zniszczeń przetrwał trudny okres I i II wojny światowej. Jedynie po wkroczeniu do Ustrzyk wojsk sowieckich wnętrze ucierpiało wskutek zamiany świątyni na magazyn zbożowy. W tym czasie uległ zniszczeniu również obraz Matki Bożej Szkaplerznej, pozostający w głównym ołtarzu, czczony jako obraz Królowej Polski. Częściowemu zniszczeniu uległy również boczne ołtarze oraz sprzęty wyposażenia kościelnego i liturgicznego. W 1952 roku przywrócono kościół do jego zasadniczej funkcji i utworzono samodzielną placówkę duszpasterską jako Parafię pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Ustrzykach Dolnych. 26 czerwca 1967 roku ówczesny ordynariusz diecezji przemyskiej, ks. bp Ignacy Tokarczuk, dokonał jej konsekracji. Kościół parafialny pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Ustrzykach Dolnych znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur.

Dawna cerkiew w Strwiążyku
Dawna greckokatolicka cerkiew filialna pw. Soboru Najświętszej Maryi Panny powstała w I połowie XIX wieku. Niewielka, murowana świątynia służyła miejscowej ludności do czasu wysiedlenia (do 1951 roku). Po wysiedleniu świątynię zamieniono na magazyn, a w 1973 roku została przekazana parafii rzymskokatolickiej pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Ustrzykach Dolnych. W 1977 roku przeprowadzono remont. Po erygowaniu nowej ustrzyckiej parafii pw. św. Józefa Robotnika w 1992 roku pełni funkcję kościoła filialnego pw. bł. Marii Teresy Ledóchowskiej. Nie ocalał dawny wystrój świątyni. Zachowany częściowo ikonostas został przekazany do prawosławnej cerkwi świętych Cyryla i Metodego we Wrocławiu i tam został poddany gruntownej renowacji. Obok świątyni stoi niewielka, współczesna dzwonnica oraz znajduje się kilka zniszczonych nagrobków, z odnowionym jednym, należącym do właściciela wsi Strwiążyk, Filipa Hirscha. Dawna cerkiew w Strwiążyku znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur.

Cerkiew greckokatolicka w Ustrzykach Dolnych
Świątynia została zbudowana z cegły i kamienia w 1874 roku. Konsekrowano ją również w tym samym roku pw. Zaśnięcia Bogurodzicy. Jako cerkiew budowla służyła do roku 1951, natomiast do 1953 roku wiernym rzymskokatolickim. Została zamieniona na magazyn materiałów sztucznych, a w późniejszym okresie budowlanych. W takim stanie dotrwała do roku 1980, kiedy przejęła ją miejscowa parafia rzymskokatolicka i przeprowadziła gruntowny remont. Po remoncie parafia rzymskokatolicka dniem 22 grudnia 1985 roku przekazała świątynię grekokatolikom. Parafia greckokatolicka przeprowadzała następne remonty od 2002 roku połączone również z renowacją ikonostasu. Polichromia pokrywająca wcześniej wewnętrzne ściany świątyni została zniszczona poprzez zawilgocenie murów, gdy świątynia była magazynem nawozów sztucznych. Wówczas ją zamalowano, a na jej miejscu powstała nowa po osuszeniu ścian. Oryginalna polichromia zachowała się natomiast na stropie. Ikonostas złożony jest z kilku elementów pochodzących z różnych cerkwi. Świątynię wieńczą dachy dwuspadowe nad nawą i wiwtarem, nad zakrystią znajduje się dach namiotowy. Dachy kalenicowe kryte są blachą. W zachodniej części świątyni na kalenicy jest pseudokopuła na sześciobocznym tamburze zwieńczona krzyżem łacińskim, natomiast od wschodu sześcioboczna wieżyczka sygnaturowa zwieńczona krzyżem greckim. Przy świątyni odbudowana dzwonnica parawanowa. Obecne dzwony pochodzą z Dźwiniacza Dolnego. Zaleziono je w Woli Romanowej, gdzie zostały zakopane przez opuszczających wieś mieszkańców. Cerkiew greckokatolicka w Ustrzykach Dolnych znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - na styku kultur.

Dawna synagoga w Ustrzykach Dolnych
Dziś o kilkusetletniej obecności Żydów w Ustrzykach Dolnych świadczą przede wszystkim zabytki: synagoga oraz cmentarz, malowniczo położony na stoku górującego nad miastem wzgórza. Synagoga przy ul. Rynek 5 wzniesiona została w I połowie XIX wieku, dzisiaj jednak trudno odgadnąć pierwotne przeznaczenie i kształt architektoniczny tego budynku. Synagoga, choć zdewastowana przez Niemców, przetrwała II wojnę światową i po 1945 roku służyła przez pewien czas jako magazyn zbożowy. Później, po gruntownej przebudowie, która objęła także zmianę elewacji, w budynku umieszczono Miejską Bibliotekę Publiczną, która mieści się tam do dziś (obecnie Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. prof. Eugeniusza Wanieka). O dawnej funkcji gmachu przypominają jedynie sztukaterie na wschodniej elewacji budowli. Ustrzycki cmentarz żydowski znajduje się na przeciwnym brzegu rzeki Strwiąż, za torami kolejowymi, na stoku góry Gromadzyń. Z ustrzyckiego rynku najłatwiej dojść do niego idąc czarnym szlakiem. Cmentarz żydowski został całkowicie odnowiony w 2018 roku przez Bieszczadzkie Centrum Turystyki i Promocji w Ustrzykach Dolnych przy pomocy innych instytucji. Dawna synagoga znajduje się na trasie Bieszczadzkiej Gry Terenowej - Ziemia Ustrzycka Barwna Kulturowo.

Fragment wałów dworu obronnego Ustrzyckich
Gdy Ustrzyki otrzymały w 1509 roku lokację dzięki przywilejowi króla Zygmunta I Starego, kniaziostwo na obszar doliny górnego Strwiąża otrzymał Iwonia Janczowicz, rodem z Siedmiogrodu, za zasługi poniesione w wojnie bukowińskiej. Prawdopodobnie, wcześniejsze zasiedlenie tego obszaru miało miejsce jeszcze w czasach staroruskich. Nadanie początkowo określane było jako Berehy, z czasem przyjęło nazwę Ustrzyki od ustrik/ustszek (rus. miejsce zbiegu rzek i potoków). Lokacja nastąpiła na prawie wołoskim, a Ustrzyki stały się siedzibą rodową. Potomkowie założycieli przyjęli już nazwisko Ustrzyckich. Siedzibą kniazia stał się dwór obronny założony na południowych stokach góry Wielky Krolów (Kamienna Laworta). Położenie dworu miało znaczenie strategiczne, umożliwiało bowiem obserwację okolicy i kontrolę szlaków handlowych. Wykorzystano również walory obronne tego terenu, a zachowany fragment wału obronnego i fosa pokazują część dawnych umocnień dworu. Z czasem elementy obronne i wały stały się zbędne i zaczęto niwelować teren pod zabudowę dworską i przyległy folwark. Ostatnimi właścicielami ustrzyckiego dworu była w okresie międzywojennym rodzina Nanowskich. Zabudowa dworska została zniszczona w czasie II wojny światowej. Obecnie na jej terenie stoi hotel „Laworta”, są parkingi i drogi dojazdowe. Zachowały się jedynie wały obronne od strony północnej.

Ustrzyckie ślady generała Stanisława Maczka
Przy ustrzyckim kościele znajduje się pomnik ku czci generała Stanisława Maczka. Przy dworcu znajduje się mural również poświęcony generałowi. Skąd w Ustrzykach takie zainteresowanie generałem Maczkiem? Stanisław Maczek swoją karierę wojskową zaczynał na Podkarpaciu w 1918 roku podczas walk z oddziałami Ukraińskiej Halickiej Armii w wojnie polsko - ukraińskiej 1918 - 1919. Jesienią 1918 roku stworzył Krośnieńską Kompanię, która w listopadzie 1918 roku połączyła się w Sanoku z Kompanią Borysławską i Sanocką. W ten sposób powstała Lotna Kompania, której żołnierze zajęli Ustrzyki Dolne w nocy 20/21 listopada 1918 roku przy wsparciu zaimprowizowanej pancerki. Bieszczadzkie pancerki nie były typowymi pociągami pancernymi, lecz przerobionymi wagonami kolejowymi, które na potrzeby wojskowe przygotowywali robotnicy Fabryki Wagonów w Sanoku. Wykonany słynny polski „Kozak” nie był pociągiem pancernym z prawdziwego zdarzenia, ale nadawał się świetnie na potrzeby poruszającego się w błyskawicznym tempie oddziału szturmowego Lotnej Kompanii ppor. Stanisława Maczka.

Jak to ze Stalinem było

Przewodnicy turystyczni znający temat informują żartobliwie, że Ustrzyki Dolne nazywały się w latach 50. ubiegłego wieku nawet Stalinogrodem. Oczywiście, nazwa
była umowna, ale turyści zawsze po takiej informacji byli bardzo zaskoczeni. Dlaczego Stalinogród? W ramach wymiany granic między Związkiem Radzieckim a Polską w 1951 roku przesiedleni Polacy zastali w rynku miasta pomnik Stalina. Skąd się wziął w Ustrzykach Dolnych? Między 1945 a 1951 rokiem Ustrzyki Dolne znalazły się w granicach ZSRR. Wtedy to postawiono pomnik Stalina, który przetrwał do 1956 roku. Niestety, nic nie zostało z tego pomnika.

Akcja Przesiedleńcza Hrubieszowsko-Tomaszowska 1951 roku (H-T 1951)
Gdy powojenne granice w Europie zostały zatwierdzone przez Wielką Trójkę, decydowały się również granice na wschodzie Polski. Wielu Polaków na zawsze musiało opuścić swoje rodzinne strony i przenieść się w nieznane. Tereny obecnej części Bieszczadów w pasie od Ustrzyk Dolnych po Lutowiska należały praktycznie od lipca 1944 do lutego 1951 roku do Związku Radzieckiego. Gdyż tuż po zakończeniu II wojny światowej, polscy geolodzy natrafili nad Bugiem w rejonie Sokala na bogate złoża węgla kamiennego, w głowach sowieckich decydentów narodził się pomysł zmiany granic Polski i Związku Radzieckiego. Istotnym argumentem za zmianą granic okazały się też znajdujące się tam strategiczne linie kolejowe i chęć przejęcia nad nimi pełnej kontroli. Do wymiany terenów doszło 26 listopada 1951 roku, mimo że decyzje zapadły w styczniu 1951 roku. W ramach korekty granic nastąpiło również przesiedlenie ludności. W Bieszczady wywieziono 3934 osoby (1917 rodzin).
Według postanowień umowy, Polska otrzymała część dorzecza dolnego Sanu od Smolnika po Solinę z Ustrzykami Dolnymi, czyli miasto Ustrzyki Dolne oraz m. in. wsie: Liskowate, Krościenko, Bandrów Narodowy, Jasień, Hoszów, Hoszowczyk, Równia, Ustjanowa, Rabe, Czarna, Bystre, Michniowiec i Lutowiska. Na rzecz Związku Radzieckiego Polska odstąpiła miejscowości takie, jak m. in.: Bełz, Uhnów, Krystynopol, Waręż, Chorobrów, Sokal oraz linię kolejową Rawa Ruska - Krystynopol. Kresową wspólnotę rozrzucono po całym powiecie ustrzyckim. Pamięć o Akcji H - T 1951 kultywują: Izba Pamięci w Ustjanowej Górnej i Izba Regionalna w Ustrzykach Dolnych, w których zgromadzono dokumenty i pamiątki uczestników akcji przesiedleńczej.

Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe
Ratownicy GOPR pojawiają się w Bieszczadach po raz pierwszy w 1957 roku i są to członkowie Grupy Tatrzańskiej. Wzrastająca z roku na rok ilość turystów w Bieszczadach skłoniła Zarząd Główny Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w 1961 roku do podjęcia decyzji o utworzeniu Grupy Bieszczadzkiej GOPR. Historia Oddziału Bieszczadzkiego GOPR to wielki rozdział historii Bieszczadów, to placówki GOPR i historyczne miejsca, jak np. Goprówka w Ustrzykach Dolnych, blisko wyciągu Gromadzynia, powstała na początku lat 70., mająca za zadanie zabezpieczać w zimie wyciąg narciarski. To przede wszystkim liczne akcje ratownicze, zapisane w świadomości ludzi, ale też w wielu dokumentach i na kartach książek. Ratownicy GOPR to fachowcy z wielu dziedzin, ale przede wszystkim profesjonaliści w znajomości Bieszczadów. Nierzadko zdarza się, że są przewodnikami górskimi, a przewodnicy niejednokrotnie są ratownikami GOPR.

Operacja „Bieszczady’40”
Największa i najbardziej znana w Polsce w tzw. okresie PRL-u akcja harcerska, która rozpoczęła się w 1974 roku i miała trwać przez 10 lat do czasu obchodów 40-lecia Polski Ludowej. Jej zadaniem było włączenie harcerzy w zagospodarowanie i ożywienie kulturalne Bieszczadów. Dla młodzieży miały to być wakacje wśród wspaniałej przyrody oraz niedostępnych wtedy gór. Akcja - skądinąd bardzo pożyteczna w swoich założeniach - została jednak wypaczona taką ilością pustych sloganów i haseł oraz zaplanowana na tak dużą skalę, że przekroczyła granice rozsądku i uznana została jako przykład propagandy sukcesu. Niewątpliwie harcerze swoją pracą wnieśli wkład w rozwój Bieszczadów, a tutaj właśnie kształtowały się charaktery ludzi, którzy niejedno osiągnęli w swoim życiu i dobrze wspominają przeżyty okres wspólnej pracy, ognisk i gier. Na terenie obecnej Gminy Ustrzyki Dolne stanice harcerskie zlokalizowano w miejscowościach i miejscach: Hoszowczyk, Stebnik, Strwiążyk i Ustrzyki Dolne.

Zmiana nazw miejscowości bieszczadzkich
W Izbie Regionalnej należącej do Bieszczadzkiego Centrum Turystyki i Promocji w Ustrzykach Dolnych znajduje się mapa Bieszczadów z 1977 roku. Naniesione są na niej nowe nazwy niektórych miejscowości po zmianach dokonanych przez ówczesny rząd. Przeszło 4 lata nowe nazwy funkcjonowały w bieszczadzkich wsiach, mimo to nie przyjęły się, a po licznych protestach środowisk kulturotwórczych oraz mieszkańców Bieszczadów w czasie pierwszej „Solidarności”, ówczesna władza odwołała swoją kontrowersyjną i żenującą decyzję, przywracając poprzednie nazwy. Na terenie obecnej Gminy Ustrzyki Dolne zmieniono: Hoszowczyk na Stoczek, Leszczowate na Zalesie, Liskowate na Lisówek, Łodynę na Łęgi, Serednicę na Średnią Wieś, Stańkową na Rzeczki.

Strajki w Ustrzykach
29 grudnia 1980 roku w Urzędzie Miasta i Gminy w Ustrzykach Dolnych rozpoczął się strajk okupacyjny. Dotyczył m. in. legalizacji rolniczych związków zawodowych. Miał też na celu wywarcie wpływu na sprawy lokalne. 2 stycznia 1981 roku rozpoczął się strajk w Rzeszowie, dlatego nazywa się często te wydarzenia strajkami ustrzycko - rzeszowskimi. W dniu 12 stycznia 1981 roku strajkujący rolnicy oraz sympatycy zostali usunięci siłą przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej. Uczestnicy strajku przenieśli się wtedy do Rzeszowa. Wkrótce przeprowadzone zostały dalsze rozmowy między rządem a protestującymi, w wyniku których podjęto ostateczne porozumienie w dniu 19 lutego 1981 roku, a które weszło do historii jako słynne Porozumienia Rzeszowsko - Ustrzyckie.

Tekst: Jacek Łeszega