Jałowe

Jałowe

Jałowe i przysiółek Zamłynie początkowo były częścią Hoszowa. W wieku XVII wyodrębniły się jako odrębne miejscowości. Wzmiankowane po raz pierwszy w 1700 roku. Własność Hoszowskich, Tarłów, później Lubomirskich i Mniszchów, w XIX wieku Ziętarskich, Osuchowskich i Przysłupskich. Prawie cały środkowy obszar wsi stanowiły grunty dworskie. Zabudowania chłopskie skupione były w trzech odrębnych przysiółkach. Dopiero w okresie międzywojennym po parcelacji gruntów dworskich powstał zwarty ciąg zabudowy. W 1951 roku dawnych mieszkańców przesiedlono w okolice Odessy. Obecnie wieś w większości zamieszkują przesiedleńcy z okolic Uhnowa.

Nazwa wsi pochodzi od rusińskiego słowa jałowyj – polskie znaczenie jodłowy. Oddaje skład gatunkowy lasów porastających dolinę przed zasiedleniem.

We wsi znajduje się czerwony szlak spacerowy Ustrzycka Rozeta – Jałowe.

Zabytki:

- miejsca wydobycia ropy naftowej,

- krzyże przydrożne,

- ruiny kaplicy grobowej usytuowanej na zachód od cerkwi,

- cmentarz greckokatolicki położony przy cerkwi,

- murowana dzwonnica z początku XX wieku,

- cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja Cudotwórcy, obecnie kościół filialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Cerkiew w Jałowem

Obecna, drewniana cerkiew zbudowana została w 1903 roku na wzgórzu pomiędzy Jałowem a Hoszowem. Po 1951 roku nie była użytkowana. W ciągu następnych lat wyposażenie wnętrza zostało rozkradzione i zdewastowane. Od 1971 roku pełni funkcję filialnego kościoła rzymskokatolickiego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Świątynia orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej, częściowo podbita gontem, trójdzielna. Prezbiterium na rzucie prostokąta, przy nim od północy zakrystia. Nawa szersza i wyższa. Od zachodu węższy i niższy babiniec z nowym przedsionkiem konstrukcji słupowej. Wewnątrz, w nawie, sklepienie segmentowe, chór nadwieszony. Okna zamknięte łukiem segmentowym, wielokwaterowe, od wschodu oculus. Dachy dwuspadowe - nad zakrystią pulpitowy - kryte blachą. Nad nawą wieżyczka na sygnaturkę, cebulasta, podbita blachą, nad prezbiterium i nawą pseudolatarnie.

W świątyni zachowały się fragmenty ikonostasu z 1903 roku oraz późnobarokowy obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z I połowy XIX wieku. Obok cerkwi znajduje się dzwonnica – brama murowana z cegły, zbudowana na początku XX wieku. Cmentarz przycerkiewny połączony z cmentarzem grzebalnym otoczony jest wieńcem starych drzew. Zachowało się kilkanaście nagrobków z piaskowca i betonu oraz drewniane krzyże nagrobne.

Cerkiew znajduje się na Szlaku Budowli i Pomników Sakralnych.

Kaplica grobowa w Jałowem

Kaplica zbudowana została około 1880 roku. Postawiono ją na gruncie dworskim, co wskazuje, że mamy do czynienia z kaplicą grobową, nie zaś obiektem kultowym. W pobliżu znajduje się bowiem cerkiew i cmentarz, czyli miejsca, w pobliżu których podobne obiekty mogłyby być posadowione.

Nie jest do końca wyjaśnione, kto był fundatorem lub fundatorami kaplicy.

Przypuszczalnie w krypcie pochowana była Anna z Ziętarskich Nowosielecka, kaplicę zaś zbudowała spadkobierczyni dóbr w Jałowem Antonina Osuchowska.

Pierwotnie pokryta była blachą, później gontem. Zdewastowana została podczas I wojny światowej. Niestety, upływ czasu oraz postępująca wieloletnia dewastacja spowodowała, że z kaplicy zostały tylko fragmenty murów. Obecnie ruiny kaplicy znajdują się na terenie prywatnym.

Tekst: Jacek Łeszega